تقریبا هر لوله کش با تجربه بر این نکته تاکید دارد که لوله کشی ساختمان ارتباط تنگاتنگی با ایمنی ساختمان دارد ، با بررسی مطالعات انجام شده در می یابیم که علت بسیاری از ریزش ها در ساختمان های قدیمی و فرسوده ، ریشه در نم دادن تدریجی لوله ها ناشی از لوله کشی غیر اصولی ساختمان در طول سالیان متمادی دارد.

لذا در زمینه بازسازی ساختمان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که مطالعات برخی تاسیسات مانند لوله کشی مانند مطالعات ژئوتکنیکی و لرزه ای بسیار ضروری خواهد بود.

لوله کشی ساختمان ، از جمله مسائلی است که در عرصه امکانات رفاهی مطرح می شود ، به گذشت زمان انسان ها برای این که آب (که جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان است ) را همیشه در دسترس خود داشته باشند ، اقدام به انجام لوله کشی ساختمان کردند. لوله کشی آب و فاضلاب در ساختمان اگرچه شاید در نگاه اول شبیه به هم به نظر برسند ، اما از نظر اجرا و کاربرد کاملا متفاوت بوده و محاسبات و فرضیاتی کاملا مجزا دارند.

نکته ی مهم در لوله کشی ساختمان ، انجام آن به صورت اصولی است ، اگرچه امروزه استاندارد های زیادی برای لوله کشی در نظر گرفته شده است که البته هر کدام از آن ها ، معیارهای خاصی را برای لوله کشی برمی شمارد ، با این حال ، این استاندارد ها با هم تفاوت دارند . مثلا هر کشور بسته به سرعت مجازی که برای آب در لوله در نظر می گیرد ، یک سری اعداد و استانداردهای خاصی را برای لوله کشی معرفی می کند.

تجربه همواره گواه بر این مدعا بوده است که رعایت استانداردها و قوانین لوله کشی ، مزایا و فواید متعددی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

الف ) رعایت ایمنی در لوله ها ( در لوله کشی صحیح اثرات سرعت آب و حرکت فاضلاب در لوله ها کنترل می گردد.)

ب ) بهینه سازی و صرفه جویی اقتصادی در امر لوله کشی

ج ) استفاده بهینه از تاسیسات و تجهیزات مربوط به لوله کشی ساختمان

د ) جلوگیری از دوباره کاری و اشتباهات به علت جلویگیر از اعمال سلیقه شخصی

با توجه به موارد بالا ، لوله کشی آب و فاضلاب بر اصول و قوانینی کاملا علمی تکیه می کنند . وجه مشترک این قوانین این است که بر طبق این قوانین ، می بایست نکات بهداشتی در اولویت انجام لوله کشی آب و یا فاضلاب قرار گیرد . بر این اساس ، می بایست توجه داشت که مثلا اولا لوله ها از کجا عبور کنند که احتمال آسیب دیدن لوله ها کم شود ( مثلا از خاک ها و محل هایی که احتمال خوردگی دارد حتی الامکان عبور نکنند) ، ثانیا این که مثلا لوله های فاضلاب باید قدری پایین تر از لوله های آب باشند . (برای این که اگر لوله فاضلاب بالاتر باشند احتمال مخلوط شدن در صورت نشت لوله ها وجود دارد.)

به علاوه در لوله آب باید فشار لازم و مورد نیاز اهالی منطقه را تامین نماییم . اما در لوله کشی فاضلاب باید این نکته رعایت شود که سرعت فاضلاب آن قدر کم نباشد که گیر کردن فاضلاب در لوله باعث شود که لوله کلا بند شود.

مجموعه همه این ها ، استانداردهایی را برای لوله کشی آب و فاضلاب تشکیل می دهند.

الف ) در ساختمان های مسکونی یا اداری ، باید فشار حداقلی برای ساکنین تامین گردد ، در غیر این صورت ، لوله کشی آب کارایی خود را از دست خواهد داد. برای تامین فشار در ساختمان های بلند ، می توان از پمپ استفاده کرد.

ب ) در نصب تجهیزات بهداشتی مثل دستگاه های گرمایشی که از آب استفاده می کنند یا خود آبگرمکن ها ، این نکته را از قلم نینداخت که حتما و حتما انبساط آب در اثر گرما باعث آسیب رسیدن به تجهیزات نشود.

ج ) یکی از نکاتی که به شدت در لوله کشی مهم است ، خوردگی لوله ها می باشد . متاسفانه استفاده از لوله های قدیمی آهنی باعث می شود که خوردگی در لوله های آهنی بیش تر رخ دهد. این خوردگی ها ، در صورتی که در طول زمان ادامه یابد ، می تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند ( مثل ریزش سقف !) لذا حتی الامکان می بایست از لوله های پلیمری استاندارد استفاده شود.

د ) یکی از نکات بسیار مهم دیگر شیب بندی لوله هاست . این مورد بیش تر در مورد لوله های فاضلاب مطرح می شود ، اما در مورد لوله های آب نیز صادق است . به طور کلی وقتی در یک شبکه می خواهیم ، آب را توزیع کنیم ، محلی که منبع یا مخزن قرار دارد باید بالاتر از محلی باشد که آب نهایتا به آن می رسد . لذا همه ی لوله ها به همین دلیل یک شیب در دل خود دارد.

در مورد لوله های فاضلاب هم حتما می بایست این شیب رعایت شود، چرا که این شیب باعث می شود که احتمال گرفتگی لوله فاضلاب به حداقل برسد . اما از طرفی کلا شیب لوله ها نباید از حد خاصی بیش تر شود ، چرا که اگر این شیب زیاد باشد ، سرعت آب در لوله بسیار بالا رفته و در مکان هایی که خم داریم ، به شبکه ضربه وارد می شود ! این ضربه ها در محل اتصالات شبکه در طول زمان می تواند آسیب های جدی به شبکه وارد نماید.

ه ) مسئله نشت لوله ها ، همواره نکته بسیار مهمی بوده است . لذا باید در تامین بهترین کیفیت لوله ها و اتصالات به صورت جدی کوشش شود ، چرا که اگر بهترین کیفیت لوله تهیه شود ، شاید در ابتدا هزینه ها بیش تر باشد ، اما از مشکلات آتی نشت جلوگیری می کند . لازم به ذکر است ، در دوران بهره برداری ساختمان ، یک مشکل نشتی لوله کشی می تواند هزینه گزافی را تحمیل کند !

و ) در لوله های فاضلاب ، استفاده حرفه ای از سیفون ها نباید فراموش شود ، سیفون علاوه بر این که از بوی بد فاضلاب جلوگیری می کند ، باعث می شود که حشرات موذی مانند سوسک به سادگی نتوانند از چاه فاضلاب بیرون بیایند. لذا استفاده از سیفون در کلیه چاه های فاضلاب ضروری به نظر می رسد . علاوه بر این در مورد سیفون ها باید توجه داشت برای کارایی بیش تر ، باید حتما سیفون ها به صورت اصولی اجرا شوند ، یعنی قوس سیفون به میزان استاندارد خود باشد.

ز ) مشکلی دیگر که متاسفانه در لوله کشی های غیراصولی به وفور مشاهده می گردد ، مشکل جریان معکوس فاضلاب است ، به طوری که در این مورد ها ، فاضلاب در خلاف جهتی که می بایست حرکت کرده و عملکرد لوله ها به کل مختل می شود . برای همین این مورد در اجرای فاضلاب تاکید می شود که در هنگام لوله کشی ، حتما و حتما به کمک وسایلی مانند شیلنگ تراز ، شیب دار بودن لوله فاضلاب کنترل شود.

ح ) از لحاظ قرار گیری لوله ها در سطح زمین نباید فراموش شود که لوله کشی نه آن قدر سطحی باشد که در یک کندن گودال معمولی یا عبور ماشین های سنگین مثل کامیون ها احتمال آسیب دیدن لوله ها باشد ، و نه آن قدر عمیق که فشار خاک زیادی به لوله ها وارد شود و یا دسترسی به لوله ها برای تعمیر و نگهداری غیر ممکن گردد.

لوله ها معمولا در شاخه های ۶ متری در بازار موجود هستند . اگر شما در زمینه لوله کشی فعالیت می کنید ، حتما می دانید که برای هر لوله یک عدد به کار می برند مثلا می گویند فلان لوله ۴ است و دیگری سایز ۶ می باشد.

داستان این ابعاد لوله ها این است که لوله ها بر اساس قطر آن ها بر حسب اینچ طبقه بندی می شوند : مثلا لوله ۴ یعنی قطر آن چهار اینچ است . ( هر اینچ می شود تقریبا ۲٫۵ سانتی متر)

حالا شاید این سوال برای شما پیش بیاید که مثلا این چهار اینچ قطر داخلی لوله است یا خارجی آن ؟

در پاسخ باید بگوییم اگر قطر لوله کم تر از ۱۲ اینچ یعنی ۳۰ سانتی متر باشد ، قطری که از آن نام برده می شود ، قطر داخلی لوله است ( یعنی مثلا لوله ۵ اینچ ، قطر داخلی آن ۵ اینچ است.)

اما اگر قطر آن بیش از ۱۲ اینچ باشد این قطر همان قطر خارجی است. ( به عنوان مثال لوله ۲۰ یعنی قطر خارجی آن ۲۰ اینچ است. )

طرز انجام خدمات لوله کشی فاضلاب بسته به نوع لوله آن کاملا متفاوت است . در این جا ما سه نوع لوله کشی مختص لوله های چدنی ، لوله های پی وی سی و لوله های سیمانی شرح می دهیم.

لوله های چدنی : در لوله های چدنی قبل از انجام لوله کشی فاضلاب باید حتما کنترل کنیم که لوله شکسته نباشد. آزمایش شکستگی لوله های چدنی با اعمال ضربه امکان پذیر است. با چند ضربه و بررسی صدای حاصل از ضربه می توان به این موضوع دست یافت که لوله تا چه حد سالم می باشد.

لازم به ذکر است که اتصالات برای لوله های چدنی می بایست به کمک سرب مذاب ریخته شده روی آن محکم گردند. لذا عملیات لوله کشی چدنی به نسبت سایر لوله کشی ها مشکل تر است. لوله های چدنی نری و مادگی خاصی دارند که قطعات لوله به سادگی در هم می روند . در عملیات لوله کشی می بایست توجه داشت که مادگی آن در جهت جریان قرار گیرد.

لوله های پی وی سی : لوله های پی وی سی امروزه بسیار متداول است. چرا که اتصالات آن ها با چسب به سادگی ممکن است . اما نکته ای که سبب جالبی کاربرد این لوله ها می شود ، این است که این لوله ها با گرما قابلیت انعطاف پذیری پیدا می کنند و در صورتی که مانع کوچکی در راه باشد ، می توان کمی به لوله گرما داد و آن را به کمک اندکی فشار دادن و تغییر حالت با مسیر منطبق کرد. توجه کنید که به علت ترد شدن لوله در اثر گرما ، این عمل زیاد توصیه نمی گردد.

لوله های سیمانی : لوله های سیمانی ، شبیه لوله های چدنی هستند اما به آن صورت روی عایق بندی آن تاکید نمی شود و از ملات ماسه سیمان برای میان لوله ها و اتصال لوله ها به هم استفاده می گردد.

همانند لوله کشی فاضلاب ، لوله کشی آب نیز به این عامل بستگی دارد که قرار است از کدام نوع لوله استفاده شود. هر نوع لوله کشی ، نکاتی کاملا مختص به خود را داراست که می بایست از منظر خود مورد بررسی قرار گیرد.

لوله های گالوانیزه : چیزی که بیش تر از همه در لوله کشی گالوانیزه اهمیت دارد ، اندازه گذاری دقیق است . چرا که لوله های گالوانیزه بر خلاف لوله های پلاستیکی یا پلیمری انعطاف نداشته و لذا اگر اشتباهی در اندازه گذاری ها رخ دهد ، ممکن است که اصلا قابل جبران نباشد و باعث پرتی و دور افتادن قطعات لوله بشود. پس از اندازه گذاری ها ، می توان به کمک لوله بر قطعات را برش داده و به کمک اتصالات زانویی ، سه راهی و … کار را انجام داد.

لوله های پلاستیکی یا پلیمری : لوله های پلاستیکی یا پلیمری ، در لوله کشی قدری بیش تر انعطاف دارند و از این رو کار با آن برای لوله کش راحت تر است. در لوله های پلاستیکی ، باید به این نکته توجه داشت که این لوله ها ، در هنگام لوله کشی باید بدون آب باشند و از این رو باید جریان آب کامل قطع شود. چرا که وجود جریان آب در این لوله ها ، باعث می شود که دستگاه های اتو ( که به صورت حرارتی کار می کنند ) آسیب دیده و عملکرد لازم را نداشته باشند.

سیفون ها از جمله اعضای در لوله کشی ساختمان هستند که عملکرد آن ها در فیزیک قابل بررسی بوده و بسیار جالب توجه است . سیفون یا شترگلو در ساختمان ، به گونه ای عمل می کند که گازهای بدبو و حشرات موذی در گلوی آن به دام می افتند . با این حال برای این که سیفون کارایی داشته باشد ، باید سیفون ها به خوبی نصب شوند . از این رو اجرای درست سیفون در لوله کشی بسیار اهمیت دارد.

در کنار سیفون ، تاسیسات دیگری همچون ونت و یا پر کن سیفون وجود دارند. ونت هوای سیفون را به بیرون رسانده و از این رو سبب تعادل فشار در سیفون می شود .

پر کن سیفون نیز در محل هایی کاربرد دارد که ممکن است آب موجود در سیفون خشک شود ، پس از خشک شدن آب سیفون راه برای حشرات موذی و گازهای فاضلاب باز خواهد شد ، کار پرکن در واقع همین است که در اتصال به لوله ی آب سرد ، به صورت خودکار آب سرد را به داخل سیفون هدایت کند تا دائم مقداری آب در سیفون موجود باشد.

برای انجام خدمات لوله کشی آب و فاضلاب ، با شهرسازان عمران پارت آرکا تماس حاصل فرمایید.